به نقل از «شبستان»

مسجد جامع عتیق قم، میراثی از اعصار مختلف

تاریخ انتشار: ۶ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۳۹۷۳۹۵

مسجد جامع عتیق قم،با شش هزار مترمربع مساحت از قدیمی ترین مساجد شهر قم است که به گفته ی برخی مورخان، قدمت آن به قرن ۳ هجری قمری، می رسد.

به گزارش خبرگزاری شبستان از استان قم، در کشورمان ایران، هر شهر دارای یک مسجد جامع یا مسجد اصلی است که عموما به بازار راه دارد و مرکز فعالیت‌های اجتماعی آن شهر به حساب می‌آید.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شهر قم نیز از این قاعده مستثنا نیست. مسجد جامع قم که در مرکز شهر قم و در محله لب‌چال و خیابان آذر و نزدیک دروازه ری واقع شده است، یکی از قدیمی‌ترین مساجد شهر است. بعد از مسجد امام حسن عسکری (ع)، مسجد جامع عتیق، جزء قدیمی ترین مساجد شهر قم می باشد.

 

مسجد جامع قم، مجموعه‌ای است شامل بنا‌هایی از دوره‌های گوناگون. اما سال احداث بنای کنونی گنبدخانه را مربوط به سال ۵۲۹ هجری قمری می‌دانند. در دوره فتحعلی‌شاه تغییرات و تعمیراتی در مسجد ایجاد شد که آثار آن در کتیبه‌های گچبری موجود در بنا همچنان به چشم می‌خورد.

 

پیشینه ساخت مسجد جامع عتیق به نیمه دوم قرن سوم باز می‌گردد. با اینکه بانی ساخت مسجد به طور قطعی مشخص نیست، اما در کتاب «گنجینه آثار قم» آمده است که بانی این مسجد و مدرسه مقابل آن که جانی خان نام دارد. «سلطان جانی خان» پادشاه ترکستان است و تاریخ بنای مسجد را سال ۷۵۵ دانسته‌اند. اما برخی دیگر معتقدند این مسجد در سال 265 قمری و به دست ابوالصدیم حسن بن علی بن آم اشعری ساخته شده است. در این میان هم برخی می گویند قدیمی ترین مسجد قم به دستور امام حسن عسگری و در قرن 3 قمری ساخته شد و به همین دلیل، از نظر علمای دینی این مسجد بسیار مهمی در دنیای اسلام است.

 

                          

 

مسجد جامع قم حدود شش هزار مترمربع مساحت دارد. قسمت‌های متعددی از جمله سردر ورودی، صحن، ایوان‌، گنبدخانه و شبستان برای مسجد در نظر گرفته شده است.

 

مسجد جامع قم دو ورودی دارد. یکی از این ورودی‌ها در بخش غربی بنا و به‌عنوان ورودی اصلی تلقی می‌شود و دیگری در کوچه‌ای فرعی و متصل به شبستان‌های واقع در شمال عمارت قرار دارد.

 

گنبدخانه مسجد قبل از دیگر قسمت‌های آن ساخته شده است. با توجه به نوشته‌های حک‌شده در کتیبه‌های گچبری مسجد، پیکربندی اولیه گنبدخانه به سال ۵۲۹ هجری قمری، مقارن با اوایل قرن ششم باز می‌گردد.

                

متأسفانه در دوران حکومت فتحعلی شاه، بخشی از کتبیه‌های برجای‌مانده از این اثر تاریخی، از بین رفته است. گنبد مسجد در مرتفع‌ترین قسمت مجموعه قرار دارد. این بخش، زیبایی و شکوه چشم‌نوازی را برای مسجد جامع، به ارمغان می‌آورد و می‌توان آن را به‌عنوان یکی از مجلل‌ترین گنبد‌های زمان خود در نظر گرفت.

 

شبستان‌های مسجد قم

در مقابل ایوان صحن وسیعی وجود دارد که از سه طرف به شبستان‌های زیبای چشمه پوشی می‌باشد که به زمان فتحعلی شاه متعلق است. قدمت شبستان شرقی مسجد قم از بقیه شبستان‌ها بیشتر می‌باشد. این شبستان دارای نه ردیف سه چشمه‌ای بر روی هجده ستون شش ضلعی و نه ستون چهار ضلعی می‌باشد که با در‌های آهنی شیشه‌ای پوشیده شده است.

 

 

همچنین شبستان غربی دارای نه درگاه سه ردیفه می‌باشد که در انتهای آن نیز سردابی سراسری وجود دارد که ازطرف محمد حسین خان نظام الدوله شاهسوند ملقب به شهاب الملک که بانی گلدسته‌های طلایی صحن عتیق نیز بوده است، احداث شده. که این خود باعث شده کف شبستان یک متر بالا آورده شود و همین موجب شده از جذابیت آن کاسته شود.

 

شبستان شمالی به دلیل وجود ایوان شمالی، از جلو به دو قسمت تقسیم شده است که از هر طرف دارای دو چشمه می‌باشد. ولی از قسمت آخر بهم متصل می‌باشند.

 

                         

یکی دیگر از نکته‌های معماری مسجد جامع قم، شاخص تعیین زمان نماز است. این شاخص در قسمت شمالی مسجد، روی تخته سنگی حک شده و بر اساس قرار‌گیری آفتاب روی آن می‌توان زمان ظهر شرعی را شخیص داد.

 

صحن حیاط مسجد جامع قم

 

نقشه صحن به‌شکل هندسی مستطیل طراحی شده است که چهار طرف آن با شبستان‌ها، سردر ورودی، ایوان‌های شمالی و جنوبی، سرداب و گوشواره‌ها احاطه می‌شود. حوضی زیبا در مرکز صحن، بر شکوه و جمال مسجد می‌افزاید؛ همچنین آب‌انباری در میان این حوض قرار دارد که اکنون آن را بسته‌اند.

 

یکی دیگر از نکات معماری اعمال‌شده در ساخت مسجد جامع قم، شاخص تعیین وقت نماز است که در بخش شمال صحن مسجد، بر تخته سنگی حک شده و توسط آن می‌توان وقت شرعی نماز ظهر را مشخص کرد. جنس این شاخص از سنگ است و خطی به‌شکل مورب، روی آن دیده می‌شود.

 

زمانی که آفتاب به مرکز این شاخص نزدیک شده باشد، مشخص می‌شود که ظهر شرعی شروع شده و زمان برپایی نماز ظهر فرارسیده است.

 

تزیینات و کتیبه‌ها

 

عمده تزیینات مسجد جامع قم معطوف به ایوان می‌شود. کاشی‌کاری صورت‌گرفته بر دیوار ایوان، در مرکز قاب‌هایی به‌شکل آجر کلوکی (آجر کوچک) و تراش قرار دارند. از دیگر تزیینات و طراحی‌های صورت‌گرفته در این بخش، می‌توان به حاشیه ایوان (لبه ایوان) اشاره کرد که متشکل از دو قوس بالا است. ابعاد هریک از کاشی‌ها ۴۵ × ۴۰ سانتی‌متر در نظر گرفته شده است.

در طرفین ایوان جرز‌هایی تعبیه شده است که عرضی برابر با ۲٫۵ متر و ارتفاعی بالغ بر ۱۸ متر دارند. هر چهار جرز مزین به کاشی‌هایی با تصاویری زیبا است و روی یکی از آن‌ها، می‌توان کتیبه‌ای را به طول ۲۸ متر و عرض بیش از یک متر مشاهده کرد.

 

این کتیبه از کاشی‌های خشتی ساخته شده و روی این کاشی خشتی، آیه‌ای از سوره مبارکه نور با خط زیبای ثلث، نسخ و ریحانی حک شده است. این آیه‌ها را به‌صورت تداخلی (متداخل)، حکاکی کرده‌اند.

 

قسمت‌های باقی‌مانده دیوار ایوان به‌وسیله جرز، اسپر و ازاره‌ای از جنس سنگ و به متراژ حدود ۳۰ متر ساخته شده است که برفراز آن تزیینات گچبری با طرح ملاط‌ساز طلایی دیده می‌شود. یک درگاه ورودی با دهانه پنج متر و دو درگاه دیگر در طرفین با دهانه‌ای دو متری تعبیه شده است.

                       

در قسمت کمر دیواره ایوان، سوره تبارک در قالب کتیبه‌ای کمربندی، مزین به گچبری و با خط ثلث ممتاز به چشم می‌خورد که توسط «شیخ محمد حسن قمی» خلق شده است.

 

از زیباترین و با شکوه‌ترین بنا‌های این مسجد می‌توانیم به ایوان بسیار مجلل آن اشاره کنیم. این ایوان تناسب و زیبایی بی‌نظیری دارد. در توصیف این ایوان می‌توان گفت که مظهر اعتدال و توازن می‌باشد، زیرا تمام اجزا و قسمت‌های آن درست در جای خود قرار گرفته است.

 

مقرنس آن با نقشه‌ی زیبا و جالبی طراحی شده است و در برگیرنده دو کوه طبقه طبقه شده و معلق در دو طرف آن می‌باشد که مانند دو گنبد پنج طبقه به نظر می‌رسد که هر طبقه‌ی آن دارای پنج قطار با پنج حوضچه بزرگ و کوچک است.

 

لبه ایوان نیز از دو قوس بالا و طرفین نیز به صورت گیلویی و همچنین روی آن طره برنجی پیچی از کاشی فیروزه‌فام به کار برده شده است که شبیه آثار قرن هشتم می‌باشد. این لبه ایوان، منظره آن را بسیار زیباتر کرده است.

 

در پیشانی ایوان و دو طرف ایوانچه آن کتیبه‌ای به طول بیست وهشت متر وعرض یک متر از کاشی‌های خشتی قرار گرفته است. روی این کاشی‌های خشتی، با خطوط ثلث، نسخ و ریحانی، به صورت متداخل آیه‌ای از سوره مبارکه نور الله نورُ السموات والارض مثل نوره کمشکوه فی‌ها مصباح المصباح فی زجاجه الزجاجه…. کان‌ها کوکب دری یوقد من شجره مبارکه زیتونه لا شرفیه ولاغریبه یکاد زیت‌ها یضی ءُ و لولَم تمسسه نارٌ نورٌ علی نور نوشته شده است.

 

در طرف جنوبی ایوان مسجد، مقصوره‌ای به ارتفاع ۳۰ متر و دهانه ۲۳ متر وجود دارد که در ضلع جنوبی آن محراب بزرگی قرار گرفته است. در اطراف محراب مشبک‌هایی برای هویه هوا کار گذاشته شده است.

 

در طرفین محراب نیز پله‌هایی تعبیه شده که امام بتواند خود را به منبر برساند. در ضلع شمالی آن نیز سه درگاه بزرگ و کوچک به طرف ایوان قرار گرفته ونیز از طرف شرقی و غربی آن هم دو درگاه به دو گوشواری که در دو طرف قرار دارد، گشوده می‌شود.

 

                      

در کمر مقصوره کتیبه‌ای کمربندی از گچ بری وجود دارد که به خط ثلث ممتاز شیخ محمد حسن قمی روی آن سوره تبارک نوشته شده است. در پایانش نیز عباراتی نوشته شده که نشان از تعمیر مقصوره واحداث شبستان‌ها از طرف فتحعلی شاه بوده ست که البته بیشتر آن ساییده شده و قابل خواندن نمی‌باشند و فقط در ضلع غربی آن، نام فتحعلی شاه قابل خواندن است.

 

سردر ورودی مسجد جامع قم

 

از طرف غربی ایوان در قسمت ورودی صحن مسجد، سر در ورودی به دهانه شش متر، عرض دو متر وارتفاع هشت متر با دیوار سفید کاری و پوشش مقرنس گچی از زمان فتحعلی شاه وجود دارد.

 

در قسمت کمر آن کتیبه‌ای کمربندی از کاشی خشتی با زمینه لاجوردی قرار گرفته است که روی آن با خط ثلث، آیات یا‌ای‌ها الذین امنوا اذا نودی للصوه…. و الله خیر الرازقین و در پایان کتیبه نیز جمله قل الحاج شیخ عباس مصباح‌زاده ۱۳۸۱ قمری نوشته شده است. در دو سمت ایوان، جرزی آجری قرار دارد که در کنار آن از دو طرف، صفحه‌ای محرابی با پوشش مقرنس قرار گرفته است که از دو طبقه تشکیل شده.

 

لازم به ذکر است نماز‌های جماعت ظهر، عصر، مغرب و عشا در مسجد جامع قم برگزار می‌شود و بازدید از بخش‌های مختلف مسجد جامع قم غیر از اوقات شرعی نیز امکان‌پذیر است.

پایان پیام/78

منبع: شبستان

کلیدواژه: مسجد جامع عتیق مسجد جامع قم قدیمی ترین فتحعلی شاه نوشته شده شبستان ها ساخته شده کتیبه ای کاشی ها روی آن حک شده دو طرف شهر قم

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۳۹۷۳۹۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

راهنمای جامع انتخاب و خرید دزدگیر منزل

انتخاب و خرید دزدگیر منزل امروزه به یک نیاز اساسی در جامعه تبدیل شده است. - اخبار بازار -

اما آنچه که این پروسه را تسهیل خواهد کرد، داشتن اطلاعات کافی در حوزه دزدگیر و سیستم‌های حفاظتی مناسب برای محل مورد نظر است. در واقع انتخاب یک دزدگیر مناسب برای مکان‌های مختلف نیاز به سنجیدن و بررسی فاکتورهایی دارد که استفاده از دزدگیر و سیسم‌های امنیتی را بر اساس نیاز هر موقعیت مکانی، متمایز می‌کند. زیرا واضح است که  دزدگیر منزل  کارآیی متفاوتی با دزدگیر یک فروشگاه خواهد داشت.

از این جهت، به منظور انتخاب و خرید مناسب‌ترین دزدگیر و سیستم امنیتی، لازم است یک راهنمای جامع را مورد استفاده قرار داد که تمام فاکتورهای مورد نیاز در آن بررسی شده است. لذا انواع دزدگیرها را دراین مقاله بررسی کرده‌ایم و چگونگی اتصال آن‌ها به شبکه اینترنت را توضیح داده‌ایم.

بررسی انواع دزدگیرهای هوشمند و تأثیر آن‌ها بر امنیت منزل

دزدگیرها در حالت کلی بر اساس محلی که مورد استفاده قرار می‌گیرند و بر اساس نیاز کاربر، به 5 نوع تقسیم می‌شوند. البته لازم به ذکر است که دزدگیرها و سیستم‌های امنیتی و حفاظتی بر اساس فاکتورهای دیگری نیز می‌توانند دارای تقسیم‌بندی‌های مختلفی باشند. اما در حالت کلی این تقسیم‌بندی، بیشتر از سایر تقسیم‌بندی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. انواع دزدگیر منزل و اماکن عبارت‌اند از:

دزدگیر منزل ساده و دارای آژیر و هشدار محلی

این نوع دزگیر قدیمی‌ترین و ساده‌ترین دزدگیر محسوب می‌شود که به هنگام فعال شدن، تنها با ایجاد صدای آژیر فعالیت می‌کند و از هیچ‌گونه ارسال آلارم راه دور برخوردار نیست. امنیت این نوع سیستم امنیتی بسیار ضعیف است؛ چراکه سارقین می‌توانند به سادگی آن را غیرفعال کنند.

دزدگیر منزل هشدار دهنده تلفن یا خط ثابت

پس از دزگیرهای آژیری، این نوع دزدگیر ساخته و در بازار عرضه شد که می‌توان آن را پیشرفته‌تر از دزدگیر آژیری دانست. این دزدگیر علاوه بر به صدا درآوردن آژیر، با استفاده از برقراری تماس با خطوط تلفن و خط ثابت ذخیره شده در حافظه آن، مالکان را از رخ دادن سرقت مطلع خواهد کرد. از مهم‌ترین مشکلاتی که میزان امنیت این نوع دزدگیر را کاهش می‌دهد، آسان بودن قطع خطوط ثابت تلفن توسط سارقین است. این نوع سیستم با توجه به ارزان بودن آن همچنان در برخی موارد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

دزدگیر منزل هشدار دهنده سیم‌کارتی

این نوع دزدگیر یکی از جدیدترین سیستم‌های حفاظتی است که به هنگام سرقت، از طریق سیمکارت تعبیه شده در دزدگیر، اقدام به ارسال پیامک و تماس با شماره‌های ذخیره شده خواهد کرد.

دزدگیر منزل تحت شبکه

استفاده از دزدگیر اماکن و منزل تحت شبکه اغلب برای ساختمان‌های بزرگ انتخاب می‌شود. این نوع دزدگیر از حسگرهایی برخوردار است که اگر هرکدام از آن‌ها و یا آلارم توسط افراد غیرمجاز تحریک شوند، گزارش دقیق ماوقع، به وسیله ایمیل یا سایت در اختیار مأموران کنترل قرار می‌گیرد.

دزدگیر منزل بی‌سیم

دزدگیر بی سیم ارتباط بین پنل مرکزی و حسگرها به صورت وایرلس برقرار می‌شود. این دزدگیر منزل که از پرفروش‌ترین سیستم‌های امنیتی به شمار می‌رود، حسگرهای آن با استفاده از باتری تغذیه می‌کنند. ارتباط دزدگیر بی‌سیم با پنل از طریق امواج رادیویی برقرار می‌شود که با دو فرکانس 315 و 433 مگاهرتز موجود هستند.

مقایسه دزدگیرهای سیمی و بی‌سیم

دزدگیرهای سیمی و بی‌سیم هرکدام از مزایا و معایب خاصی برخوردار هستند که بر حسب نیاز و ترجیحات کاربر، هریک از آن‌ها می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند. دزدگیر سیمی برای شرایطی که کابل سیمی می‌تواند استفاده شود و نیاز به پایداری بیشتر وجود دارد، گزینه بهتری محسوب می‌شود.

اما نحوه نصب این نوع دزدگیر از پیچیدگی و دشواری‌هایی برخوردار خواهد بود و همچنین قیمت آن نیز در مقایسه با دزدگیر بی‌سیم بیشتر است که این موارد از معایب آن به شمار می‌رود. همچنین در شرایطی که سرعت در نصب و انعطاف پذیری بالاتر اولویت داشته باشد، بهتر است از دزدگیر بی‌سیم استفاده شود. این نوع دزدگیر همان‌طور که از نامش پیداست، نیاز به سیم‌کشی نیز نخواهد داشت.

چگونه می‌توانیم دزدگیرها را به شبکه‌های اینترنتی متصل کنیم؟

اتصال  دزدگیر اماکن  و دزدگیر منزل به شبکه‌های اینترنتی امکان نظارت بر محل را از راه دور برای کاربران محقق می‌سازد. این اتصال ممکن است از طریق شبکه اتصال محلی یا LAN و یا از طریق متصل شدن به سرویس‌های ابری باشد. در چنین شرایطی، مالک یا کاربر، می‌تواند فارغ از موقعیت جغرافیایی خود، به محل مورد نظر اشراف کامل داشته باشد. 

برند آیومکس با درک صحیح از اهمیت متصل شدن دزدگیر به شبکه‌های اینترنت، سیستم‌های حفاظتی و امنیتی و دزدگیرهایی را که دارای این قابلیت هستند به بازار عرضه کرده است. این سیستم‌ها برای اجرا شدن به اپلیکیشن‌های خاصی نیاز دارند که به هنگام نصب آن، راهنمای استفاده و اتصال نیز وجود دارد.

راهنمای کامل برای نصب و راه‌اندازی دزدگیر منزل و اماکن

به منظور نصب و راه‌اندازی دزدگیر اماکن برند آیومکس، در ابتدا لازم است یک سیم‌کارت مناسب برای این کار انتخاب و خریداری شود. پس از تهیه سیم‌کارت، لازم است دستگاه رجیستر شود و سپس زون‌ها به صورت کاملاً صحیح نصب شوند. بعد از نصب زون‌ها، نوبت به نصب آژیر می‌رسد.

اتصال باطری پشتیبان در این مرحله انجام خواهد شد و سپس در مرحله نهایی، نحوه عملکرد دستگاه تست خواهد شد. تمامی مراحل این پکیج استاندارد برای نصب دزدگیر برند آیومکس  در مدت زمان 15 دقیقه قابل انجام خواهد بود. لازم به ذکر است که برای سیم‌کارت خریداری شده، ممکن است نیاز به خرید بسته اینترنت باشد. 

آینده پیش روی دزدگیر چگونه است؟

هرچند که دزدگیرها و سیستم‌های امنیتی و حفاظتی امروزه توانسته‌اند نیازهای افراد را به انحای گوناگون پاسخ دهند؛ اما با توجه به پیشرفت سریع تکنولوژی و فناوری‌های نوین، انتظار می‌رود این روند متوقف نشود و کیفیت عملکرد دزدگیر امکان افزایش یابد.

برند آیومکس یکی از بهترین تولید کننده سیستم‌های حفاظتی محسوب می‌شود که با ارائه باکیفیت‌ترین دزدگیرها، توانسته است محافظت از امکان مورد نظر کاربران را به صورت کامل و عاری از نقص پاسخ دهد. این برند با به‌کارگیری نسل جدید سیستم‌های امنیتی بر پایه اینترنت و بدون نیاز به مودم وایرلس، خیال کاربران و مالکان را از حفظ امنیت محل مورد نظر راحت کرده است.

"این مطلب تبلیغاتی است"